Περί ευεργεσίας - βοήθειας

            Διανύοντας την περίοδο του Δωδεκαημέρου που περιλαμβάνει τις εορτές των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Θεοφανείων καλούμαστε ως άνθρωποι, ως Έλληνες και ως Χριστιανοί Ορθόδοξοι να ανταποκριθούμε στο πνεύμα των εορτών και να ενεργήσουμε ο κάθε ένας από εμάς όπως και όσο μπορεί με βάση πάντοτε τις δυνατότητες που υπάρχουν, τα μέσα και το διαθέσιμο χρόνο, κάνοντας ωφέλιμες πράξεις πρός τον πλησίον μας.

            Η ανταπόκρισή μας έχει να κάνει κυρίως με την προσφορά βοήθειας – ευεργεσίας πρός τον συνάνθρωπό μας.

            Σήμερα, ζούμε όλοι μας μέσα σε μια κοινωνία όπου καταγράφονται μεγάλες πραγματικά ανάγκες, σωματικές και πνευματικές. Αυτές οι ανάγκες δημιουργούν στην πλειοψηφία τους προβλήματα και αδιέξοδα. Κάποιοι άνθρωποι έχουν την ικανότητα ή βρίσκουν τον τρόπο να τα επιλύουν. Κάποιοι άλλοι πάλι έχουν την απαραίτητη ψυχραιμία, σύνεση, υπομονή και επιμονή. Άλλοι πάλι έχουν οικονομική επάρκεια, ενώ άλλοι διαθέτουν άλλες δεξιότητες. Όλοι όμως χρειάστηκαν ή χρειάζονται ή θα χρειαστούν κάποια βοήθεια – ευεργεσία και υποστήριξη. Γιατί όλοι μας έχουμε ανάγκη από πράξεις ουσίας και αγάπης, οι οποίες δεν ευεργετούν μονάχα εμάς τους ιδιούς, αλλά σε βάθος ορισμένου χρόνου μπορούν να επηρρεάσουν θετικά την ίδια την κοινωνία μας αλλάζοντάς την προς το καλύτερο, κάνοντάς την πιό ανθρώπινη, πιό ζεστή, πιό φιλική.

            Όταν η παρεχόμενη βοήθεια – ευεργεσία είναι αληθινή και ανιδιοτελής, τότε δείχνει άμεσα το πόσο μεγάλη και υψηλή είναι η αρετή αυτού που την παρέχει. Διότι η αληθινή ευεργεσία δε γίνεται εν αναμονή κάποιου ανταλλάγματος. Αυτός που κάνει αληθινή ευεργεσία, που παρέχει αληθινή βοήθεια, το κάνει έτσι απλά χωρίς να περιμένει ανταπόδοση από τους ευεργετηθέντες.

Όταν ο ευεργέτης όμως αποβλέπει από τον ευεργετηθέντα την ανταπόδοση, τότε εξευτελίζει τόσο την έννοια όσο και την ουσία της ευεργεσίας, αφού τη μετατρέπει σε ψεύτικη, ευτελή και μικροπρεπή. Η ψευδή ευεργεσία είναι μια δοσοληψία και πάντοτε ζητά ανταπόδοση και ανταλλαγή. Σε μια τέτοια ευεργεσία ο άνθρωπος πέφτει πάντοτε σε θυμό, κατάκριση και μίσος. Ακόμη γίνεται υποκριτής και απατεώνας.

            Από την αληθινή όμως ευεργεσία μπορούμε να κερδίσουμε σε αρετή και σε χάρη, διότι παρέχουμε βοήθεια σε κάποιον ωφελώντας τον άνευ ανταλλάγματος. Σε κάθε περίπτωση η αληθινή ευεργεσία είναι έργο δίκαιου ανθρώπου. Είναι αρετή μεγάλη. Το να δίνεις πράγματα, να ξέρεις να μοιράζεσαι, να προστατεύεις, να βοηθάς, να συμβουλεύεις, να υπηρετείς τον συνάνθρωπό σου με οποιοδήποτε δυνατό τρόπο είναι πράξη ανώτερη. Είναι η ενεργούμενη αγάπη, γι’ αυτό και δεν πρέπει να ζητείται ανταπόδοση.

            Σύμφωνα με το Άγιο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, όποιος ευεργετεί τέτοια αληθινή ευεργεσία συντάσσεται στην τάξη των μακαρίων και λαμβάνει αιώνια ανταπόδοση, όταν αναστηθούν όλοι οι άνθρωποι και σταθούν ενώπιον του δίκαιου Θεού κατά την Δευτέρα Παρουσία αυτού. Κατά τον Μέγα Συναξαριστή της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας (βλέπε τόμος Α΄, μήνας Ιανουάριος, «Λόγος εις την σεβασμίαν περιτομήν του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού») η ευεργεσία μπορεί να γίνει με τους ακόλουθους τέσσερις τρόπους:

            (α). Με τα χρήματα: Όταν κάποιος βλέπει κάποιον άλλο συνάνθρωπό του να είναι πτωχός και ενδεής, δηλαδή να στερείται τροφής ή ρουχισμού ή άλλων αναγκαίων πραγμάτων, και σπεύδει να του προσφέρει την ευεργεσία και την βοήθειά του με χρήματα (αρετή της ελεημοσύνης). Επιπλέον, ευεργεσία δια χρημάτων πράττει κάποιος όταν προσφέρει και εργασία έμμισθη σε έναν συνάνθρωπό του.

            Ο άνθρωπος που επιλέγει τον τρόπο αυτό, θεωρείται ότι κάνει την ευεργεσία και την καλοσύνη διά των χρημάτων.

            (β). Με το σώμα: Όταν κάποιος άνθρωπος κινδυνεύει να πνιγεί και τρέχει κάποιος άλλος να τον γλυτώσει από τον κίνδυνο ή καίγεται κάποιου το σπίτι και τρέχει να σβήσει τις φλόγες ή χτυπούν κάποιον και σπέυδει να τον ελευθερώσει ή οδηγεί έναν τυφλό σε ευθεία οδό ή γενικότερα να πράττει διάφορες άλλες τέτοιες καλές πράξεις, όπως π.χ. η αιμοδοσία κ.α.

            Ο άνθρωπος που επιλέγει τον τρόπο αυτό, θεωρείται ότι προσφέρει την ευεργεσία και την καλοσύνη δια μέσω του σώματος.

            (γ). Με την τέχνη: Όταν οι ιατροί θεραπεύουν έναν ασθενή χωρίς αμοιβή ή όταν οι δικηγόροι ρητορεύουν επιχειρηματολογώντας υπέρ των αδικουμένων, τότε θεωρείται ότι αυτοί χρησιμοποιώντας την τέχνη τους κάνουν την ευεργεσία.

            (δ). Με τον λόγο : Όταν κάποιος άνθρωπος διδάσκει τον λόγο της αληθείας, όταν συμβουλεύει – νουθετεί καλώς τους ατάκτους, όταν παραινεί ή όταν προτρέπει τους αμαθείς με λόγια (κήρυξη λόγων) να μιμηθούν τους δίκαιους, τους Αγίους και τους ενδόξους προγόνους μας, να αγωνιστούν για την αρετή, τότε αυτός θεωρείται ότι κάνει την ευεργεσία και την βοήθειά του πρός τον συνάνθρωπό του με το λόγο.

            Επίλογος

            Οι τέσσερις προαναφερθέντες τρόποι περί ευεργεσίας (δια χρημάτων, δια του σώματος, δια της τέχνης, δια του λόγου) είναι αποδεκτοί από το Θεό, κατά την Ανατολική Ορθόδοξο Εκκλησία. Ειδικότερα, όποιος εφαρμόζει τους τρείς πρώτους τρόπους θα λάβει μισθό εκ Θεού, διότι οι τρόποι αυτοί αποδίδουν – προσφέρουν την ευεργεσία στο σώμα του ανθρώπου. Διότι το σώμα είναι το μέσο εκείνο το οποίο μας δώθηκε από τον Δημιουργό Θεό, όχι για να το λατρεύουμε, αλλά για να το προσέχουμε διότι από αυτό έρχεται η βελτίωση της ψυχής.

            Ο τέταρτος όμως τρόπος δηλαδή η βοήθεια – ευεργεσία διά του λόγου είναι επαινετότερος και από τον Θεό πολύ περισσότερο αποδεκτός. Ο Μέγας Συναξαριστής της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας αναφέρει επί τούτου ότι «μεγάλη είναι η ψυχική ωφέλεια από την δια λόγου ευεργεσία και η δια λόγου γενομένη ευεργεσία είναι πολυτιμότερη από τις άλλες τρείς ευεργεσίες». Ο τρόπος αυτός μεταβιβάζει το κέρδος στην άφθαρτη και αθάνατη ψυχή. Αφού η ψυχή είναι πολυτιμότερη από το σώμα, έτσι και ο τέταρτος αυτός τρόπος είναι πολυτιμότερος και σπουδαιότερος από τους υπόλοιπους τρείς.

            Εκτός βεβαίως από τα όσα προτείνει και προκρίνει η Ορθόδοξη Χριστιανική πίστη μας περί ευεργεσίας και τους τρόπους που αυτή πρέπει να προσφέρεται, ωφέλιμο είναι να έχουμε στα υπόψιν μας και τα δελφικά παραγγέλματα «λάβων απόδος» (όταν λαμβάνουμε να δίνουμε), «ευγνώμων γίνου» (να είμαστε ευγνώμων) και «πρόνοιαν τιμά» (Να εκτιμούμε την βοήθεια απ’ όπου κι αν προέρχεται. Να μην είμαστε αχάριστοι).

επιμέλεια - συγγραφή: Σχοινοχωρίτης Κωνσταντίνος *Ιστορικός - συγγραφέας, Αρχειονόμος - Βιβλιοθηκονόμος, υποψήφιος διδάκτωρ  (επικοινωνία: email. korinthios13@yahoo.gr, τηλ. 6945832094)