ΚΥΡΑ ΒΡΥΣΗ ΖΕΥΓΟΛΑΤΕΙΟΥ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ (Υπόγειος ποταμός Σαραζάνης)

ΥΠΟΓΕΙΟΣ ΠΟΤΑΜΟΣ «ΣΑΡΑΖΑΝΙ» και η παλαιά βρύση έμπροσθεν του βράχου της Κυρα βρύσης

(περιοχής χωριού Ζευγολατιού Νομού Κορινθίας)

(Ιδιωτικό Αρχείο Κωνσταντίνου Σ.  Σχοινοχωρίτη)

            Πηγή: Δελτίον Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας, Τόμος Χ, Τεύχος 3 – 4 / Ιούλιος – Δεκέμβριος 1969 [Αριθ. 3508]

              Ο υπόγειος ποταμός "Σαραζάνι"

            Ο υπόγειος ποταμός «Σαραζάνι» κοντά στο χωριό Ζευγολατιό του νομού Κορινθίας, ερευνήθηκε από τον κ. Δημ. Λιάγκο και τον γράφοντα I. Iωάννου τον Αύγουστο του έτους 1967 με έξοδα των ερευνητών. Η είσοδος αποκαλύφθηκε κατά την αμμοληψία από την εταιρεία που είχε αναλάβει τη κατασκευή της νέας τότε Εθνικής οδού Κορίνθου – Πατρών.

            Η θέση, όπου βρίσκεται και ο υπόγειος ποταμός, ονομάζεται Κρύα Βρύση, και η τοποθεσία αυτή βρίσκεται στο 96^ο χλμ της Εθνικής Οδού Αθηνών – Πατρών. Κρύα Βρύση ονομάζεται η πηγή που είναι στο ρέμα Σαραζάνι. Τα νερά της πηγής αυτής δημιουργούν και τον μικρό υπόγειο ποταμό που ερευνήθηκε.

            Την είσοδο του σπηλαίου καλύπτει ογκόλιθος από ψαμμιτικό πέτρωμα. Από δύο στενές τρύπες μπαίνει κανείς στο εσωτερικό του. Ο ογκόλιθος είναι στη μέση περίπου του βατού τμήματος του σπηλαίου, διότι τόσο η αρχή όσο και το τέλος του σπηλαίου στενεύουν έως τα 0,20 μέτρα και είναι τελείως αδύνατο να χωρέσει άνθρωπος.

            Το βατό σημείο του σπηλαίου είναι 45 μέτρα. Το μεγαλύτερο βάθος του νερού του ποταμού είναι 0,60 μέτρα. Το μεγαλύτερο ύψος της οροφής μαζί με το τμήμα που καλύπτει το νερό είναι 1,20 μέτρα. Η κατεύθυνση του ποταμού είναι από Β.Α. προς Ν.Δ. Η οροφή του σπηλαίου καλύπτεται από στρώμα λιθωματικού υλικού με μικρούς σταλακτίτες μήκους έως 0,10 μέτρα.

            Βρέθηκε καλάμι που είχαν αφήσει σε απόσταση 15 μέτρα από την είσοδο στον ποταμό προηγούμενοι επισκέπτες. Το καλάμι είχε βλαστήσει και τα φύλλα του ήταν κατάλευκα, χωρίς ίχνος χλωροφύλλης. Αιτία, ως γνωστό, για να δημιουργηθεί η χλωροφύλλη είναι το ηλιακό φώς, το οποίο δεν είχε δεχθεί το καλάμι έως τη στιγμή που βρέθηκε από την ομάδα των ερευνητών. Για πείραμα φυτεύσαμε το καλάμι στην Αθήνα και σε μέρος που να το έβλεπε ο ήλιος. Από την δεύτερη ημέρα το κατάλευκο βλαστάρι άρχισε να πρασινίζει.

        Ο υπόγειος ποταμός «Σαραζάνι» δεν παρουσιάζει ιδιαίτερο τουριστικό, σπηλαιολογικό και υδρολογικό ενδιαφέρον:

[1]. Εξαιτίας της χαμηλής οροφής και του φτωχού λιθωματικού του διακόσμου.

[2]. Εξαιτίας του μικρού του τμήματος, που μπορεί να επισκεφθεί κανείς.

[3]. Διότι το νερό του υπογείου ποταμού εάν αντληθεί ή διευθετηθεί για εκμετάλλευση δεν θα βοηθήσει τον τόσο πλούσιο σε νερά κάμπο που περιβάλλει το γραφικό χωριό Ζευγολατιό.
       Σήμερα η είσοδος στο σπήλαιο όπου υπήρχε ή υπάρχει ο υπόγειος ποταμός  είναι κλεισμένη. Με ενέργειες  του Πολιτιστικού και Εξωραϊστικού Συλλόγου της Κυρα Βρύσης "Ο Άγιος Νικόλαος" κτίσθηκε τις προηγούμενες δεκαετίες επί της εισόδου του σπηλαίου μια μεγάλη βρύση. Παράλληλα καθαρίστηκε και εξωραϊστηκε ο περιβάλλων χώρος με την κατασκευή ενός μικρού αθλοχώρου καλαθοσφαίρισης.
                  Η παλαιά πέτρινη βρύση  της Κυρα Βρύσης
        Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1980 υπήρχε λίγα μετρά μπροστά από το βράχο, επί του οποίου αναπτύσσεται σήμερα ο οικισμός "Κυρα Βρύση", μια μεγάλη πέτρινη βρύση. Η βρύση αυτή υπήρξε έργο των παλαιών Ζευγολατιωτών οι οποίοι την έφτιαξαν για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες που υπήρχαν τότε ως πρός την άρδευση των καλλιεργειών και ως προς την ύδρευση των σπιτιών. Το νερό που έτρεχε τότε ήταν πόσιμο, κρύο και πεντακάθαρο. Πήγαζε κατευθείαν μέσα από το βράχο.

Φωτ. 1.Η παλαιά πέτρινη βρύση που υπήρχε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1980 λίγα μέτρα μπροστά από το βράχο της Κυρα Βρύσης. Διακρίνεται δίπλα στη βρύση η κα Καίτη Δαγρέ κατά το έτος 1958 (Αρχείο οικογένειας Καίτη Δαγρέ)

Έλεγαν ότι το νερό αυτό ίσως ερχόταν και από την πηγή της Ντράσιζας.   
      Η βρύση αυτή ήταν η πρώτη βρύση του Ζευγολατιού δηλαδή η κύρια βρύση (κεντρική), αφού μέχρι τότε δεν υπήρχαν άλλες βρύσες. Μετά από αυτήν άρχισε και η κατασκευή των υπολοίπων βρυσών εντός των αυλών των σπιτιών του χωριού. Εδώ οι κάτοικοι του χωριού στα παλαιά χρόνια έπαιρναν νερό με τα δοχεία τους, πότιζαν τα ζώα τους και κάθε λαμπρή έπλεναν τις κουβέρτες και τα χαλιά τους.
     Από την βρύση αυτή ονομάστηκε αρχικά η ευρύτερη περιοχή σε "Κυρία Βρύση", που με το πέρασμα των χρόνων έγινε παραφθορά στο Κυρ(ι)α Βρύση. Αυτή είναι και η ορθολογικότερη ερμηνεία - προέλευση του ονόματος. Βέβαια επί τούτου υπάρχουν και λαϊκές προφορικές παραδόσεις (λαογραφία) για την ύπαρξη - παρουσία ή εμφάνιση κάποιας γυναικείας μορφής (νεράϊδας) επί της βρύσης αυτής στα παλαιά χρόνια. Αυτές οι λαογραφικές παραδόσεις αναφέρονται στην "Κυρά της Βρύσης" .
    Αξίζει να αναφερθεί όμως και μία ακόμα ιστορία, διδακτική, ένα πραγματικό γεγονός που έλαβε χώρα επί της βρύσης πρίν πολλά χρόνια κατά την εποχή που οι οικογένειες που είχαν εγκατασταθεί στην Κυρα Βρύση ήταν έξι συνολικά. Λέγεται ότι κάποτε είχε περάσει από την Κυρα Βρύση ένας Έλληνας Ορθόδοξος μοναχός, ασκητής και κήρυκας με προφητικό χάρισμα, ο Χριστόφορος ο Παπουλάκος (1770 - 1861). Ο καλόγερος κατευθυνόταν πρός την αρχαία Κόρινθο στον Ιερό Ναό των Αγίων Αναργύρων. Μόλις έφθασε στο Ζευγολατιό, στην πηγή της Κυρα Βρύσης σταμάτησε για να ξεδιψάσει. Εκείνη τη στιγμή υπήρχε εκεί και ένας γέροντας Ζευγολατιώτης που πότιζε το άλογό του. Οι δύο άνδρες χαιρετήθηκαν και συνομίλησαν. Ο Χριστόφορος Παπουλάκος, ανάμεσα σε άλλα, του είπε τα εξής προφητικά: "Να προσέχετε, να είστε αγαπημένοι, γιατί εδώ που κρεμάτε το ταγάρι με το ψωμί σας (υπήρχαν τότε κτήματα και γκοριτσές στην Κυρα Βρύση) θα κρεμάσουν οι τσιγγάνοι τα όργανά τους".

Φωτ. 2. Η παλαιά πέτρινη βρύση στην Κυρα Βρύση Ζευγολατείου [Αρχείο Οικογένειας Παύλου Σακκά]

    [*]. επιμέλεια - συγγραφή: Σχοινοχωρίτης Κωνσταντίνος *Ιστορικός - συγγραφέας, Αρχειονόμος - Βιβλιοθηκονόμος, υποψήφιος διδάκτωρ  (επικοινωνία: email. kostassxoinos@yahoo.com, τηλ. 6945832094)